وام‌دهی اضطراری بانک مرکزی آمریکا از سقف تاریخی بحران ۲۰۰۸ عبور کرد

پس از ورشکستگی دو بانک سیلیکون ولی و سیگنیچر، فدرال رزرو بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار به بانک‌های امریکایی وام‌دهی کرد که ۱۴۲ میلیارد دلار برای حل و فصل فرآیند ورشکستگی دو بانک مذکور، ۱۵۳ میلیارد دلار آن مربوط به پنجره تنزیل و ۱۲ میلیارد دلار متعلق به برنامه جدید «تامین مالی مدت‌دار بانکی»، فدرال رزرو بوده است. بدین ترتیب استقراض بانک‌های آمریکایی از طریق پنجره تنزیل در هفته گذشته از سقف تاریخی ۱۱۲ میلیارد دلاری در پاییز ۲۰۰۸ فراتر رفت. با این حال بخش اعظمی از تسهیلات پنجره تنزیل مربوط به فدرال رزرو مناطق سانفرانسیسکو و نیویورک بوده که بیانگر عدم سرایت بحران بانکی به سایر بانک‌ها است.

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، در هفته منتهی به چهارشنبه ۱۵ مارس، فدرال رزرو برای جلوگیری از عواقب ورشکستگی بانک سیلیکون ولی و بانک سیگنیچر، بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار به سیستم بانکی آمریکا وام‌دهی مستقیم (با وثیقه) کرد. مبلغی که پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ یک رکورد محسوب می‌شود.

کل تسهیلات اعطایی فدرال رزرو به بانک‌ها (میلیارد دلار)

این افزایش در وام‌دهی فدرال رزرو شامل ۱۲ میلیارد دلار برای برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی، ۱۵۳ میلیارد دلار برای وام‌های اضطراری (پنجره تنزیل) و ۱۴۲ میلیارد دلار برای فرآیند گزیر دو بانک سیلیکون ولی و سیگنیچر می‌شود، که در ذیل هر کدام را توضیح می‌دهیم.

افزایش وام‌های فدرال رزرو پس از ورشکستگی دو بانک سیلیکون ولی و سیگنیچر (میلیون دلار)

جزئیات تسهیلات فدرال رزرو

• ۱۲ میلیارد دلار برای برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی

در روز دوشنبه ۱۳ مارس، فدرال رزرو از تسهیلات جدیدی به نام «برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی» (BTFP)[۱] رونمایی کرد. این تسهیلات شکل گسترده‌ای از پنجره تنزیل است که به هر «مؤسسه سپرده‌پذیری» در قبال هرگونه وثیقه‌ای (مانند اوراق خزانه‌داری، اوراق وام رهنی با پشتوانه دولت و سایر اوراق مشابه) که فدرال رزرو در عملیات بازار باز خریداری می‌کند، وام‌های حداکثر یک ساله ارائه می‌کند.

ویژگی قابل توجه برنامه مذکور مربوط به قیمت وثیقه است. هر دارایی ۳ قیمت دارد: ۱-قیمت خرید ۲-قیمت بازاری و قیمت وثیقه‌گذاری آن. طبق برنامه جدید فدرال رزرو، به جای ارزش بازاری وثیقه، ارزش اسمی خرید آن را در وام‌دهی لحاظ خواهد کرد. در نتیجه بانک‌ها می‌توانند از فدرال رزرو معادل ارزش اسمی خرید وثیقه‌شان، وام یک ساله با نرخ سواپ بهره شبانه به اضافه ۱۰ صدم درصد اخذ کنند. به طور مثال بانک می‌تواند ۱۰۰ دلار در برابر دارایی‌ای که به ازای ۱۰۰ دلار به‌دست آورده اما اکنون در بازار ۵۰ دلار قیمت دارد، وام بگیرید. اگر این برنامه روز چهارشنبه ۸ مارس وجود داشت، بانک سیلیکون ولی می‌توانست تمام خروجی‌های سپرده‌های خود را پوشش دهد.

آخرین داده‌های ترازنامه فدرال رزرو بیانگر این است که از روز اعلام این برنامه یعنی دوشنبه ۱۳ مارس تا چهارشنبه ۱۵ مارس، بانک‌ها ۱۱.۹ میلیارد دلار از تسهیلات برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی فدرال رزرو استفاده کرده‌اند.

• ۱۵۳ میلیارد دلار برای وام‌های اضطراری (پنجره تنزیل)

علاوه بر حدود ۱۲ میلیارد دلار وام برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی، آمارها نشان می‌دهد که پس از ورشکستگی بانک سیلیکون ولی و بانک سیگنیچر، تسهیلات اضطراری فدرال رزرو (پنجره تنزیل) به بانک‌های امریکایی افزایش چشمگیری داشته است. به‌طوری‌که تسهیلات مذکور از ۴.۵ میلیارد دلار در هفته منتهی به ۹ مارس به ۱۵۲.۹ میلیارد دلار در هفته منتهی به ۱۵ مارس رسیده است. بدین ترتیب استقراض بانک‌های امریکایی از فدرال رزرو از طریق پنجره تنزیل (وام‌دهی مستقیم فدرال رزرو در عوض وثیقه‌ برای ارائه نقدینگی اضطراری) در هفته گذشته از سقف تاریخی ۱۱۲ میلیارد دلار در بحران ۲۰۰۸ فراتر رفت. اما بر خلاف بحران ۲۰۰۸، احتمالاً بخش عمده‌ای از این ۱۵۲ میلیارد دلار مربوط به بانک خصوصی فرست ریپابلیک[۲] است که اعلام کرده پس از سقوط بانک سیلیکون ولی استقراضش از فدرال رزرو بین ۲۰ تا ۱۰۹ میلیارد دلار متغیر بوده است.

پیشی گرفتن استقراض بانک‌های امریکایی از پنجره تنزیل فدرال رزرو نسبت به اوج خود در بحران مالی سال ۲۰۰۸ (میلیارد دلار)

• ۱۴۲ میلیارد برای فرایند گزیر دو بانک سیلیکون ولی و سیگنیچر

در روز دوشنبه ۱۵ مارس، سایر تمهیدات اعتباری[۳] در ترازنامه فدرال رزرو حاکی از افزایش ۱۴۲ میلیارد دلاری است که در حقیقت وام فدرال رزرو به دو بانک انتقالی (فرایند گزیر بانک سیلیکون ولی و بانک سیگنیچر) متعلق به شرکت بیمه سپرده فدرال است.

ترکیب وام‌دهی ۳۰۰ میلیارد دلاری فدرال رزرو در هفته اخیر (میلیارد دلار)

سررسید تسهیلات فدرال رزرو

اکثریت قریب به اتفاق وام‌های فدرال رزرو به شکل وام‌های بسیار کوتاه‌مدت بودند. ۲۹۰ میلیارد دلار از وام‌ها ظرف مدت ۱۵ روز و تنها ۵.۴ میلیارد دلار بین ۱۶ تا ۹۰ روز سررسید می‌شوند؛ که احتمالاً همه آنها از پنجره تنزیل هستند. ۱۱.۹ میلیارد دلار بین ۳ ماه تا ۱ سال سررسید می‌شود که دقیقاً با وام BTFP فدرال رزرو مطابقت دارد.

تسهیلات ۳۰۰ میلیارد دلاری فدرال رزرو بر اساس طول مدت سررسید

افزایش وام‌های اضطراری فدرال رزرو به معنی وخیم بودن اوضاع بانک‌ها در امریکا نیست

فدرال‌رزرو تفکیکی از بانک‌ها و میزان قرض‌گیری‌شان بصورت فوری منتشر نمی‌کند. با این حال، با بررسی داده‌های مربوط به دارایی‌های ۱۲ بانک‌ فدرال رزرو در هر منطقه، می‌توان به یک دید کلی از دریافت‌کنندگان تسهیلات سیستم فدرال رزرو رسید. با بررسی اقلام شامل برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی و پنجره تنزیل (از جمله اوراق، تنزیل‌ها، ریپو و وام‌ها)، متوجه می‌شویم که عمده تسهیلات سیستم فدرال رزر مربوط به فدرال رزرو سانفرانسیسکو و فدرال رزرو نیویورک است.

دارایی‌های مذکور (اوراق، تنزیل‌ها، ریپو و وام‌ها) در فدرال رزرو سانفرانسیسکو که دو بانک سلیکون ولی و فرست ریپابلیک در حوزه استحفاظی آن قرار دارند، ۲۳۳ میلیارد دلار افزایش یافته و در منطقه فدرال رزرو نیویورک هم که بانک سیگنیچر تحت نظارت آن قرار دارد، این دارایی‌ها تقریباً ۵۵ میلیارد دلار زیادتر شده است. گرچه لزوماً تمام تسهیلات دو فدرال رزرو سانفرانسیسکو و نیویورک در ۳ بانک سلیکون ولی، فرست ریپابلیک و سیگنیچر متمرکز نشده اما این بدین معناست که بحران بانکی منجر به استقراض بانک‌های سراسر کشور از فدرال رزرو نشده است.

افزایش (کاهش) در دارایی‌های منتخب (اوراق، تنزیل‌ها، ریپو و وام‌ها) ۱۲ بانک سیستم فدرال رزرو (میلیارد دلار)

تضاد میان برنامه جدید فدرال رزور و سیاست افزایش نرخ بهره؟

کل ترازنامه بانک مرکزی در هفته گذشته تقریباً ۳۰۰ میلیارد دلار رشد کرد و بخش قابل توجهی از انقباض ترازنامه فدرال رزرو از تابستان گذشته معکوس شد. منبسط شدن مجدد ترازنامه فدرال رزرو در زمانیکه احتمالاً همچنان قصد افزایش نرخ بهره را داشته باشد، ظاهراً دو سیاست متعارض دیده می‌شوند. با این حال به نظر می‌رسد هدف اصلی فدرال رزرو از ایجاد «برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی» ترکیب دو ایده فوق باشد. یعنی هم بتواند نرخ بهره را افزایش دهد (برای کاهش تورم) و در حالی که قیمت بازاری اوراق افت پیدا می‌کند (ناشی از افزایش نرخ بهره)، بتواند نقدینگی لازم را از طریق «برنامه تامین مالی مدت‌دار بانکی» به بانک‌ها تزریق نماید.

منبسط‌شدن ترازنامه فدرال رزرو با تامین تسهیلات به بانک‌ها (میلیارد دلار)

[۱] Bank Term Funding Program

[۲] First Republic Bank

[۳] با نام other credit extensions در ترازنامه فدرال رزرو بیان می‌شود.